Trypophobia – mungkin bunyinya pelik, tapi bagi sesetengah orang, hanya melihat lubang kecil yang berulang seperti pada biji teratai atau sarang lebah sudah cukup membuatkan kulit meremang, rasa loya, atau cemas.
Walaupun tidak diiktiraf sebagai gangguan mental rasmi, reaksi terhadap corak berlubang ini nyata dan boleh mengganggu kehidupan harian.
Nak tahu kenapa benda sekecil itu boleh beri kesan besar? Teruskan baca!
Baca juga: Maksud Play Victim, Punca, Tanda-Tanda dan Cara Tanganinya
Apa itu Trypophobia
Menurut Brazilian Journal of Psychiatry, trypophobia ialah ketakutan atau rasa tidak selesa yang melampau terhadap pola lubang-lubang kecil atau bentuk berulang, seperti yang terdapat pada sarang lebah, biji teratai, span, atau buih sabun.
Walaupun ia bukan secara rasmi diiktiraf sebagai gangguan mental dalam Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), ramai individu mengalami reaksi fizikal dan emosi yang kuat apabila melihat imej sebegini.
Reaksi biasa termasuk rasa geli, loya, gatal-gatal pada kulit, ketakutan, atau panik. Pakar percaya bahawa trypophobia mungkin berpunca daripada respons evolusi terhadap benda yang berkaitan dengan bahaya atau penyakit, seperti luka berjangkit atau haiwan berbisa.
Walaupun tidak semua orang mengalami trypophobia, ia boleh menjejaskan kualiti hidup individu tertentu jika gejala menjadi terlalu mengganggu.
Punca Pencetus Trypophobia
Trypophobia merupakan fobia yang berpunca terutamanya daripada rangsangan visual. Individu yang mengalaminya akan merasa gelisah, loya, atau jijik apabila melihat objek yang mempunyai corak lubang kecil atau bentuk berulang yang rapat.
Antara pencetus utama trypophobia termasuk:
- Benda semula jadi seperti biji teratai, sarang lebah, buah strawberi, buah delima, terumbu karang, buah cantaloupe, dan katak berbisa.
- Makanan yang mempunyai permukaan berbiji atau berlubang seperti roti biji-bijian, keju Swiss, dan buah-buahan bertekstur berulang.
- Objek buatan manusia seperti buih sabun, span, jalan berbatu kerikil, permukaan aluminium berliang, dan permukaan berwap atau berembun seperti kondensasi pada permukaan kaca.
- Ciri-ciri fizikal pada manusia atau haiwan, contohnya luka kulit, kuping (scabs), mata yang berkelompok, atau kulit haiwan berbintik seperti harimau bintang, anjing Dalmatian atau katak berbisa.
Bagi sesetengah individu, hanya permukaan dengan lubang tidak sekata yang mencetuskan rasa takut atau tidak selesa, manakala corak berulang yang seragam seperti titik polka atau kepala pancuran mungkin tidak memberi kesan.
Namun begitu, terdapat juga mereka yang mengalami ketidakselesaan terhadap semua jenis lubang yang rapat, tanpa mengira bentuk atau simetrinya.
Reaksi ini boleh berlaku secara spontan, menjadikannya sukar bagi penghidap trypophobia untuk mengelak pencetusnya dalam kehidupan harian.
Baca juga: Maksud Insecure, Jenis, Gejala, Kesan dan Tips Untuk Atasi
Simptom dan Gejala
Antara simptom dan gejala trypophobia yang biasa termasuk:
- Meremang bulu roma atau rasa geli pada kulit (goosebumps, kulit terasa seperti “merayap”)
- Menggigil atau terasa sejuk secara tiba-tiba (chills)
- Mual atau rasa ingin muntah (gagging atau nausea)
- Berpeluh secara berlebihan, walaupun dalam keadaan tidak panas
- Degupan jantung yang laju (rapid heartbeat)
- Rasa pening atau hampir pitam (dizziness atau lightheadedness)
- Ketidakselesaan visual seperti ketegangan mata, penglihatan kabur, atau ilusi optik
- Rasa tidak selesa secara umum atau keresahan yang sukar dijelaskan
- Dorongan kuat untuk menjauhkan diri daripada imej atau objek yang mencetuskan reaksi
- Rasa panik atau serangan panik, termasuk sesak nafas atau hilang kawalan
- Menggeletar atau tubuh menggigil tanpa kawalan
Simptom ini boleh muncul secara serta-merta sebaik sahaja terdedah kepada pencetus, dan tahap keterukannya berbeza antara individu.
Ada yang hanya merasa tidak selesa, manakala yang lain mungkin mengalami reaksi fizikal yang kuat sehingga mengganggu fungsi harian.
Dalam kes sebegini, rawatan seperti terapi kognitif boleh membantu mengurus fobia dengan lebih berkesan.
Diagnosis
Salah satu ujian yang digunakan ialah Implicit Trypophobia Measure, di mana individu diminta menilai tahap ketidakselesaan atau ketakutan mereka apabila melihat imej-imej yang mengandungi corak lubang kecil atau bentuk berulang.
Selain itu, sesetengah ujian trypophobia dalam talian turut meminta peserta memberikan reaksi terhadap siri imej ada yang mengandungi corak berlubang dan ada yang tidak lalu membandingkan masa respons atau tahap ketidakselesaan yang dialami.
Penilaian ini bertujuan untuk mengenalpasti sama ada seseorang mengalami gangguan emosi atau fizikal apabila terdedah kepada pencetus trypophobia.
Sekiranya seseorang mengalami tekanan emosi yang serius atau gangguan fungsi harian akibat rangsangan ini, mereka digalakkan untuk mendapatkan bantuan daripada pakar kesihatan mental.
Baca juga: Tanda Depression, Ujian & Cara Mengatasi Kemurungan
Rawatan yang Boleh Diberikan
Walaupun trypophobia tidak diiktiraf secara rasmi sebagai gangguan mental, rawatan tetap boleh membantu mereka yang mengalami gejala yang mengganggu aktiviti harian atau menjejaskan kualiti hidup.
Salah satu rawatan paling berkesan ialah terapi pendedahan (exposure therapy). Terapi ini melibatkan pendedahan secara beransur-ansur kepada pencetus trypophobia, dengan tujuan membantu individu mengawal dan mengurangkan reaksi mereka terhadap rangsangan tersebut.
Terapi ini terbukti berkesan bagi sehingga 90% individu yang mengalami fobia spesifik. Sepanjang sesi terapi pendedahan, penyedia penjagaan kesihatan akan:
- Mengajar teknik pernafasan dan relaksasi untuk digunakan sebelum dan semasa pendedahan.
- Memaparkan imej atau video yang mengandungi corak atau kelompok lubang sambil membimbing individu menguruskan reaksi mereka.
- Meningkatkan tahap pendedahan secara perlahan-lahan sehingga individu mampu menyentuh atau memegang objek yang mempunyai corak berlubang, seperti span.
Selain itu, terapi tingkah laku kognitif (CBT) juga sering digunakan. Terapi ini membantu individu mengenal pasti dan mengubah corak pemikiran negatif atau tidak realistik yang berkaitan dengan pencetus trypophobia, serta melatih mereka untuk bertindak balas dengan cara yang lebih rasional dan terkawal.
Kesimpulan
Kesimpulannya, walaupun trypophobia tidak berbahaya tetapi ia berisiko memberi kesan yang besar kepada emosi dan kehidupan seharian.
Justeru, dengan pendekatan rawatan yang betul, termasuk terapi pendedahan dan CBT, gejala boleh dikurangkan.
Jika corak berlubang mengganggu anda secara berlebihan, dapatkan bantuan awal agar anda dapat kembali menjalani hidup dengan lebih selesa.
